قانون کار- فصل4- حفاظت فنی وبهداشت کار
4-1- كلیات
ماده 85
برای صیانت نیروی انسانی و منابع مادی كشور رعایت دستورالعملهائی كه ازطریق شورای عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت فنی ) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی (جهت جلوگیری از بیماریهای حرفه ای و تامین بهداشت كار و كارگر و محیط كار) تدوین می‌شود، برای كلیه كارگاهها، كارفرمایان، كارگران و كارآموزان الزامی است.
تبصره 1
كارگاههائی خانوادگی نیز مشمول مقررات این فصل بوده و مكلف به رعایت اصول فنی وبهداشت كار می‌باشند.
ماده 86
شورایعالی حفاظت فنی مسئول تهیه موازین و آئین نامه های حفاظت فنی می‌باشد و از اعضاء ذیل تشكیل می‌گردد: 1- وزیر كار و امور اجتماعی یامعاون او كه رئیس شورا خواهد بود 2- معاون وزارت صنایع 3- معاون وزارت صنایع سنگین 4- معاون وزارت كشاورزی 5- معاون وزات نفت 6- معاون وزارت معادن و فلزات 7- معاون وزارت جهاد سازندگی 8- رئیس سازمان حفاظت محیط زیست 9- دونفر از استادان با تجربه دانشگاه در رشته های فنی 10- دونفر از مدیران صنایع 11- دونفر از نمایندگان كارگران 12- مدیركل بازرسی كار وزارت كار و امور اجتماعی كه دبیر شورا خواهد بود.
تبصره 1
پیشنهادات شورا به تصویب وزیر كار و امور اجتماعی رسیده و شورا در صورت لزوم می‌تواند برای تهیه طرح آئین نامه های مربوط به حفاظت فنی كارگران د رمحیط كار وانجام سایر وظایف مربوط به شورا، كمیته های تخصصی مركب از كارشناسان تشكیل دهد.
تبصره 2
آئین نامه داخلی شورا با پیشنهاد شورایعالی حفاظت فنی به تصویب وزیر كار و امور اجتماعی خواهد رسید.
تبصره 3
انتخاب اساتید دانشگاه، نمایندگان كارگران و نمایندگان مدیران صنایع مطابق دستوراالعملی خواهد بود كه توسط شورایعالی حفاظت فنی تهیه و به تصویب وزیر كار و امور اجتماعی خواهد رسید.
ماده 87
اشخاص حقیقی وحقوقی كه بخواهند كارگاه جدیدی احداث نمایند و یا كارگاههای موجود را توسعه دهند، مكلفند بدوا برنامه كار و نقشه های ساختمانی و طرحهای موردنظر را از لحاظ پیش بینی در امر حفاظت فنی و بهداشت كار، برای اظهارنظر و تائید به وزارت كار و امور اجتماعی ارسال دارند. وزارت كار و امور اجتماعی موظف است نظرات خود را ظرف مدت یك ماه اعلام نماید. بهره برداری از كارگاههای مزبور منوط به رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی خواهد بود.
ماده 88
اشخاص حقیقی یا حقوقی كه به ساخت یا ورود و عرضه ماشین می‌پردازند مكلف به رعایت موارد ایمنی وحفاظتی مناسب می‌باشند.
ماده 89
كارفرمایان مكلفند پیش از بهره برداری از ماشینها، دستگاهها، ابزار و لوازم كه آزمایش شده است آزمایشهای لازم را توسط آزمایشگاهها و مراكز مورد تائید شورایعالی حفاظت فنی انجام داده و مدارك مربوطه راحفظ و یك نسخه از آنها برای اطلاع به وزارت كار و امور اجتماعی ارسال نمایند.
ماده 90
كلیه اشخاص حقیقی یاحقوقی كه بخواهند لوازم حفاظت فنی وبهداشتی را وارد یا تولید كنند، باید مشخصات وسائل را جسب مورد همراه با نمونه های آن به وزارت كار و امور اجتماعی ووزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی ارسال دارند و پس از تائید، به ساخت یا وارد كردن این وسایل اقدام نمایند.
ماده 91
كارفرمایان و مسئولان كلیه واحدهای موضوع ماده 85 این قانون مكلفند براساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تامین حفاظت و سلامت وبهداشت كارگراان در محیط كار، وسایل وامكانات لازم را تهیه و در اختیار آنان قرار داده و چگونگی كاربرد وسایل فوق الذكر را به آنان بیاموزند و درخصوص رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمایند. افراد مذكور نیز ملزم به استفاده و نگهداری از وسایل حفاظتی وبهداشتی فردی و اجرای دستورالعملهای مربوطه كارگاه می‌باشند.
ماده 92
كلیه واحدهای موضوع ماده 85 این قانون كه شاغلین در آنها به اقتضای نوع كار در معرض بروز بیماریهای ناشی از كار قرار دارند باید برای همه افراد مذكور پرونده پزشكی تشكیل دهند و حداقل سالی یكبار توسط مراكز بهداشتی درمانی از آنها معاینه و آزمایشهای لازم را بعمل آورند و نتیجه را در پرونده مربوطه ضبط نمایند.
تبصره 1
چنانچه با تشخیص شورای پزشكی نظر داده شود كه فرد معاینه شده به بیماری ناشی از كار مبتلا یا در معرض ابتلا باشد كارفرما ومسئولین مربوطه مكلفند كار او را براساس نظریه شورای پزشكی مذكور بدون كاهش حق السعی در قسمت مناسب دیگر تعیین نمایند.
تبصره 2
درصورت مشاهده چنین بیمارانی، وزارت كار و امور اجتماعی مكلف به بازدید و تائید مجدد شرایط فنی وبهداشت و ایمنی محیط كار خواهد بود.
ماده 93
به منظور جلب مشاركت كارگران و نظارت برحسن اجرای مقررات حفاظتی و بهداشتی در محیط كار و پیشگیری از حوادث و بیماریها، در كارگاههائی كه وزارت كار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی ضروری تشخیص دهند كمیته حفاظت فنی و بهداشت كار تشكیل خواهد شد.
تبصره 1
كمیته مذكور از افراد متخصص در زمینه حفاظت فنی وبهداشت حرفه ای و امور فنی كارگاه تشكیل می‌شود و از بین اعضاء دو نفر شخص واجد شرایطی كه مورد تائید وزارتخانه های كار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشكی باشند تعیین می‌گردند كه وظیفه شان برقراری ارتباط میان كمیته مذكور با كارفرما و وزارت كار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی می‌باشد.
تبصره 2
نحوه تشكیل وتركیب اعضاء براساس دستورالعملهائی خواهد بود كه توسط وزارت كار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی تهیه و ابلاغ خواهد شد.
ماده 94
در مواردیكه یك یا چند نفر از كارگران یا كاركنان واحدهای موضوع ماده 85 این قانون امكان وقوع حادثه یا بیماری ناشی از كار را در كارگاه یا واحد مربوطه پیش بینی نمایند می‌توانند مراتب را به كمیته حفاظت فنی وبهداشت كار یا مسئول حفاظت فنی وبهداشت كار اطلاع دهند و این امر نیز بایستی توسط فرد مطلع شده در دفتری كه به همین منظور نگهداری می‌شود ثبت گردد.
تبصره 1
چنانچه كارفرما یا مسئول واحد، وقوع حادثه یا بیماری ناشی از كار را محقق نداند موظف است در اسرع وقت موضوع را همراه با دلایل ونظرات خود به نزدیكترین اداره كار و امور اجتماعی محل اعلام نماید. اداره كار و امور اجتماعی مذكور موظف است در اسرع وقت توسط بازرسین كار به موضوع رسیدگی و اقدام لازم را معمول نماید.
ماده 95
مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی وبهداشت كار برعهده كارفرما یا مسئولین واحدهای موضوع ذكر شده در ماده 85 این قانون خواهد بود. هرگاه بر اثر عدم رعایت مقررات مذكور از سوی كارفرما یا مسئولین واحد، حادثه ای رخ دهد، شخص كارفرما یا مسئول مذكور از نظر كیفری و حقوقی و نیز مجازاتهای مندرج در این قانون مسئول است.
تبصره 1
كارفرما یا مسئولان واحدهای موضوع ماده 85 این قانون موظفند كلیه حوادث ناشی از كار را در دفتر ویژه ای كه فرم آن را از طریق وزارت كار و امور اجتماعی اعلام می‌گردد ثبت و مراتب را سریعا به صورت كتبی به اطلاع اداره كار و امور اجتماعی محل برسانند.
تبصره 2
چنانچه كارفرما یا مدیران واحدهای موضوع ماده 85 این قانون برای حفاظت فنی وبهداشت كار وسایل و امكانات لازم را در اختیار كارگر قرار داده باشند و كارگر با وجود آموزشهای لازم و تذكرات قبلی بدون توجه به دستورالعمل و مقررات موجود از آنها استفاده ننماید كارفرما مسئولیتی نخواهد داشت. درصورت بروز اختلاف، رای هیات حل اختلاف نافذ خواهد بود.
4-2- بازرسی كار
ماده 96
به منظور اجرای صحیح این قانون و ضوابط حفاظت فنی، اداره كل بازرسی وزارت كار و امور اجتماعی با وظایف ذیل تشكیل می‌شود : الف – نظارت براجرای مقررات ناظر به شرایط كار به ویژه مقررات حمایتی مربوط به كارهای سخت و زیان آور وخطرناك، مدت كار، مزد، رفاه كارگر، اشتغال زنان و كارگران نوجوان ب – نظارت براجرای صحیح مقررات قانون كار و آئین نامه ها و دستورالعملهای مربوط به حفاظت فنی ج – آموزش مسائل مربوط به حفاظت فنی و راهنمائی كارگران، كارفرمایان و كلیه افرادی كه در معرض صدمات و ضایعات ناشی از حوادث وخطرات ناشی از كار قرار دارند. د- بررسی و تحقیق پیرامون اشكالات ناشی از اجرای مقررات حفاظت فنی و تهیه پیشنهاد لازم جهت اصلاح میزان ها و دستورالعملهای مربوط به موارد مذكور، مناسب با تحولات و پیشرفتهای تكنولوژی ه – رسیدگی به حوادث ناشی از كار در كارگاههای مشمول و تجزیه و تحلیل عمومی و آماری اینگونه موارد به منظور پیشگیری حوادث.
تبصره 1
وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشكی مسئول برنامه ریزی، كنترل، ارزشیابی و بازرسی در زمینه بهداشت كار و درمان كارگری بوده و موظف است اقدامات لازم را در این زمینه بعمل آورد.
تبصره 2
بازرسی به صورت مستمر، همراه با تذكر اشكالات و معایب و نواقص و در صورت لزوم تقاضای تعقیب متخلفان در مراجع صالح انجام می‌گیرد.
ماده 97
اشتغال در سمت بازرسی كار منوط به گذراندن دوره های آموزش نظری و علمی در بدو استخدام است.
تبصره 1
آئین نامه شرایط استخدام بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار با پیشنهاد مشترك وزارت كار و امور اجتماعی وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشكی و سازمان امور اداری و استخدامی به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید این شرایط به نحوی تدوین خواهد شد كه ثبات و استقلال شغلی بازرسان را تامین كند و آنها را از هرنوع تعرض مصون بدارد
ماده 98
بازرسان كار وكارشناسان بهداشت كار در حدود وظایف خویش حق دارند بدون اطلاع قبلی در هرموقع از شبانه روز به موسسات مشمول ماده 85 این قانون وارد شده و به بازرسی بپردازند ونیز می‌توانند به دفاتر و مدارك مربوطه در موسسه مراجعه و درصورت لزوم از تمام یا قسمتی از آنها رونوشت تحصیل نمایند.
تبصره 1
ورود بازرسان كار به كارگاههای خانوادگی منوط به اجازه كتبی دادستان محل خواهد بود.
ماده 99
بازرسان كار وكارشناسان بهداشت كار حق دارند به منظور اطلاع از تركیبات موادی كه كارگران با آنها در تماس می‌باشند و یا در انجام كار مورد استفاده قرار می‌گیرند، به اندازه ای كه برای آزمایش لازم است در مقابل رسید، نمونه بگیرند وبه روسای مستقیم خود تسلیم نمایند.
تبصره 1
سایر مقررات مربوط به چگونگی بازرسی كار مطابق آئین نامه ای خواهد بود كه با پیشنهاد شورای عالی حفاظت فنی وبهداشت كار حسب مورد به تصویب وزیر كار و امور اجتماعی و وزیر بهداشت، درمان وآموزش پزشكی خواهد رسید.
ماده 100
كلیه بازرسان كار وكارشناسان بهداشت حرفه ای، دارای كارت ویژه حسب مورد با امضاء وزیر كار و اموراچتماعی یا وزیر بهداشت، درمان وآموزش پزشكی هستند كه هنگام بازرسی باید همراه آنها باشد و درصورت تقاضای مقامات رسمی یا مسئولین كارگاه ارائه شود.
ماده 101
گزارش بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار درموارد مربوط به حدود وظایف و اختیاراتشان در حكم گزارش ضابطین دادگستری خواهد بود.
تبصره 1
بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار می‌توانند، به عنوان مطلع وكارشناس در جلسات مراجع حل اختلاف شركت نمایند.
تبصره 2
بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار نمی‌توانند در تصمیم گیری مراجع حل اختلاف نسبت به پرونده هائیكه قبلا به عنوان بازرس در مورد آنها اظهارنظر كرده اند، شركت كنند.
ماده 102
بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار نمی‌توانند در كارگاهی اقدام به بازرسی نمایند كه خود یا یكی از بستگان نسبی آنها تا طبقه سوم و یا یكی از اقربای سببی درجه اول ایشان به طور مستقیم در آن ذینفع باشند.
ماده 103
بازرسان كار وكارشناسان بهداشت كار حق ندارند در هیچ مورد حتی پس از بركناری از خدمت دولت اسرار واطلاعات را كه به مقتضای شغل خود به دست آورده اند و یا نام اشخاصی را كه به آنان اطلاعاتی داده یا موارد تخلف را گوشزد كرده اند، فاش نمایند.
تبصره 1
متخلفین از مقررات این ماده مشمول مجازاتهای مقرر در قوانین مربوط خواهند بود.
ماده 104
كارفرمایان و دیگر كسانیكه مانع ورود بازرسان كار و كارشناسان بهداشت كار به كارگاههای مشمول این قانون گردند و یا مانع انجام وظیفه ایشان شوند یا از دادن اطلاعات ومدارك لازم به آنان خودداری نمایند، حسب مورد به مجازاتهای مقرر در این قانون محكوم خواهند شد.
ماده 105
هرگاه در حین بازرسی، به تشخیص بازرس كار یا كارشناس بهداشت حرفه ای احتمال وقوع حادثه و یا بروز خطر در كارگاه داده شود، بازرس كار یا كارشناس بهداشت حرفه ای مكلف هستند مراتب را فورا و كتبا به كارفرما یا نماینده او و نیز به رئیس مستقیم خود اطلاع دهند.
تبصره 1
وزارت كار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشكی، حسب مورد گزارش بازرسان كار و كارشناسان بهداشت حرفه ای از دادسرای عمومی محل ودرصورت عدم تشكیل دادسرا از دادگاه عمومی محل تقاضا خواهند كرد فورا قرار تعطیل ولاك و مهر تمام یا قسمتی از كارگاه را صادر نماید. دادستان بلافاصله نسبت به صدور قرار اقدام و قرار مذكور پس از ابلاغ قابل اجرست. دستور رفع تعطیل توسط مرجع مزبور در صورتی صادر خواهد شد كه بازرس كار یا كارشناس بهداشت حرفه ای و یا كارشناسان ذیربط دادگستری رفع تواقص و معایب موجود را تائید نموده باشند.
تبصره 2
كارفرما مكلف است در ایامی كه به علت فوق كار تعطیل می‌شود مزد كارگران كارگاه را بپردازد.
تبصره 3
متضرران از قرارهای موضوع این ماده درصورت اعتراض به گزارش بازرس كار و یا كارشناس بهداشت حرفه ای و تعطیل كارگاه می‌توانند از مراجع مزبور، به دادگاه صالح شكایت كنند و دادگاه مكلف است به فوریت و خارج از نوبت به موضوع رسیدگی نماید. تصمیم دادگاه قطعی و قابل اجراء است.
ماده 106
دستورالعملها و آئین نامه ها ی اجرائی مربوط به این فصل به پیشنهاد مشترك وزارت كاوامور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.