قانون اساسی-اصول كلی
اصل اول :
حكومت ایران جمهوری اسلامی است كه ملت ایران بر اساس اعتقاد دیرینه اش به حكومت حق و عدل قرآن , در پی انقلاب اسلامی پیروزمند خود به رهبری مرجع عالیقدرتقلید حضرت آیت الله العظمی امام خمینی , در همه پرسی دهم و یازدهم فروردین ماه یكهزار و سیصد و پنجاه و هشت هجری شمسی برابر با اول و دوم جمادی سال یكهزار و سیصدو نود و نه هجری قمری با اكثریت % 2/ 98 كلیه كسانی كه حق رای داشتند, به آن رای مثبت داد.
اصل دوم :
جمهوری اسلامی , نظامی است بر پایه ایمان به
1- خدای یكتا ( لا اله الا الله ) و اختصاص حاكمیت وتشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او.
2 - وحی الهی ونقش بنیادی آن در بیان قوانین .
3 - معاد و نقش سازنده آن در سیر تكاملی انسان به سوی خدا.
4 - عدل خدا در خلقت و تشریع .
5 - امامت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلام .
6 - كرامت و ارزش والای انسان و آزادی توام با مسئولیت او در برابر خدا كه از راه :
الف - اجتهاد مستمر فقهای جامع الشرایط بر اساس كتاب و سنت معصومین سلام الله علیهم اجمعین .
ب - استفاده از علوم و فنون و تجارب پیشرفته بشری و تلاش در پیشبرد آنها.
ج - نفی هر گونه ستمگری و ستم كشی و سلطه گری و سلطه پذیری , قسط و عدل و استقلال سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و همبستگی ملی را تامین می كند.
اصل سوم :
دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذكور در اصل دوم , همه امكانات خود را برای امور زیر به كار برد:
1-ایجاد محیط مساعد برای رشد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوی و مبارزه با كلیه مظاهر فساد و تباهی.
2 - بالا بردن سطح آگاهی های عمومی در همه زمینه هابا استفاده صحیح از مطبوعات و رسانه های گروهی و وسائل دیگر.
3 - آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه ,در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش عالی .
4 - تقویت روح بررسی و تتبع و ابتكار در تمام زمینه های علمی , فنی , فرهنگی و اسلامی ازطریق تاسیس مراكز تحقیق و تشویق محققان .
5- طرد كامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب .
6 - محو هر گونه استبدادو خودكامگی و انحصار طلبی .
7 - تامین آزادی های سیاسی و اجتماعی در حدود قانون .
8 - مشاركت عامه مردم در تعیین سرنوشت سیاسی , اقتصادی , اجتماعی و فرهنگی خویش .
9 - رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امكانات عادلانه برای همه , در تمام زمینه های مادی و معنوی .
10- ایجاد نظام اداری صحیح و حذف تشكیلات غیر ضرور.
11- تقویت كامل بنیه دفاع ملی از طریق آموزش نظامی عمومی برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی و نظام اسلامی كشور.
12-پی ریزی اقتصاد صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامی جهت ایجاد رفاه و رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینه های تغذیه و مسكن و كار و بهداشت و تعمیم بیمه .
13-تامین خودكفایی در علوم و فنون و صنعت و كشاورزی و امور نظامی و مانند اینها.
14-تامین حقوق همه جانبه افراد از زن و مرد و ایجاد امنیت قضائی عادلانه برای همه و تساوی عموم در برابر قانون .
15- توسعه و تحكیم برادری اسلامی و تعاون عمومی بین همه مردم .
16- تنظیم سیاست خارجی كشور براساس معیارهای اسلام , تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان و حمایت بی دریغ از مستضعفان جهان
اصل چهارم :
كلیه قوانین و مقررات مدنی , جزائی , مالی , اقتصادی , اداری , فرهنگی , نظامی , سیاسی و غیر اینها باید بر اساس موازین اسلامی باشد.این اصل بر اطلاق یا عموم همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگرحاكم است و تشخیص این امر بر عهده فقهای شورای نگهبان است .
اصل پنجم :
در زمان غیبت حضرت ولی عصر ((عجل الله تعالی فرجه )) در جمهوری اسلامی ایران ولایت امر و امامت امت برعهده فقیه عادل و با تقوی , آگاه به زمان , شجاع , مدیرو مدبر است كه طبق اصل یكصد و هفتم عهده دار آن می گردد.
اصل ششم :
در جمهوری اسلامی ایران امور كشور بایدبه اتكا آرا عمومی اداره شود از راه انتخابات :انتخاب رئیس جمهور, نمایندگان مجلس شورای اسلامی , اعضای شوراها و نظایر اینها, یا از راه همه پرسی در مواردی كه در اصول دیگر این قانون معین می گردد.
اصل هفتم :
طبق دستور قرآن كریم :((و امرهم شوری بینهم )) (1) و ((شاورهم فی الامر)) (2) شوراها:مجلس شورای اسلامی , شورای استان , شهرستان , شهر, محل , بخش , روستا و نظائر اینها از اركان تصمیم گیری و اداره امور كشورند.موارد, طرز تشكیل و حدود اختیارات و وظایف شوراها را این قانون و قوانین ناشی از آن معین می كند.
اصل هشتم :
در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر, امر به معروف و نهی از منكر وظیفه ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یكدیگر, دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت .شرایط و حدود و كیفیت آن را قانون معین می كند.((و المومنون و المومنات بعضهم اولیاء بعض یامرون بالمعروف و ینهون عن المنكر)) (3).
اصل نهم :
در جمهوری اسلامی ایران آزادی و استقلال و وحدت و تمامیت ارضی كشور از یكدیگر تفكیك ناپذیرند و حفظ آنها وظیفه دولت و آحاد ملت است .هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی به استقلال سیاسی , فرهنگی , اقتصادی و نظامی و تمامیت ارضی ایران كمترین خدشه ای وارد كند و هیچ مقامی حق ندارند به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی كشور آزادی های مشروع را, هر چند با وضع قوانین و مقررات , سلب كند.
اصل دهم :
از آنجا كه خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است , همه قوانین و مقررات و برنامه ریزی های مربوط باید در جهت آسان كردن تشكیل خانواده , پاسداری از قداست آن واستواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد.
اصل یازدهم :
به حكم آیه كریمه ((ان هذه امتكم امه واحده و انا ربكم فاعبدون )) (4) همه مسلمانان یك امت اند و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است سیاست كلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و كوشش پی گیری به عمل آورد تا وحدت سیاسی , اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.
اصل دوازدهم :
دین رسمی ایران , اسلام و مذهب جعفری اثنی عشری است و این اصل الی الابد غیر قابل تغییر است و مذاهب دیگر اسلامی اعم از حنفی , شافعی , مالكی , حنبلی و زیدی دارای احترام كامل می باشند و پیروان این مذاهب در انجام مراسم مذهبی , خودشان آزادند و درتعلیم و تربیت دینی و احوال شخصیه (ازدواج , طلاق , ارث و وصیت ) و دعاوی مربوط به آن دردادگاه ها رسمیت دارند و در هر منطقه ای كه پیروان هر یك از این مذاهب اكثریت داشته باشند, مقررات محلی در حدود اختیارات شوراها بر طبق آن مذهب خواهد بود, با حفظ حقوق پیروان سایر مذاهب .
اصل سیزدهم :
ایرانیان زرتشتی , كلیمی و مسیحی تنها اقلیت های دینی شناخته می شوند كه در حدودقانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آئین خود عمل می كنند.
اصل چهاردهم :
به حكم آیه شریفه ((لاینهكم الله عن الذین لم یقاتلوكم فی الدین و لم یخرجوكم من دیاركم ان تبروهم و تقسطوا الیهم ان الله یحب المقسطین )) (5) دولت جمهوری اسلامی ایران و مسلمانان موظ فند نسبت به افراد غیر مسلمان با اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی عمل نمایند و حقوق انسانی آنان را رعایت كنند.این اصل در حق كسانی اعتبار دارد كه بر ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطئه و اقدام نكنند.
پاورقی :
كلیه اصلاحات و تغییرات و تتمیم قانون اساسی مصوب 1368 در متن اعمال و اصلاح شده است .
1- و كارشان بر پایه مشورت با یكدیگر است .(( سوره شوری , آیه 38)).
2 - در كار با آنان مشورت كن .((سوره آل عمران ,آیه 159))
3 - مردان مومن و زنان مومن دوستان یكدیگرند.به نیكی فرمان می دهند و از ناشایست باز می دارند.((سوره توبه , آیه 71)).
4 - این امت شماست كه امتی یگانه است و من پروردگار شما هستم , پس مرا بپرستید.( (سوره انبیا, آیه 92)).
5 - خدا شما را از نیكی كردن و عدالت ورزیدن با آنان كه با شما در دین نجنگیده اند و از سرزمینتان بیرون نرانده اند,باز نمی دارد.خدا كسانی را كه به عدالت رفتار می كنند دوست دارد. ((سوره ممتحنه , آیه 8)).