قانون اساسی-حقوق ملت
اصل نوزدهم :
مردم ایران از هر قوم و قبیله كه باشنداز حقوق مساوی برخوردارند و رنگ , نژاد, زبان و مانند اینها سبب امتیاز نخواهد بود.
اصل بیستم :
همه افراد ملت اعم از زن و مرد یكسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی , سیاسی , اقتصادی , اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند.
اصل بیست و یكم :
دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید و امور زیر را انجام دهد:
1 - ایجاد زمینه های مساعد برای رشد شخصیت زن واحیای حقوق مادی و معنوی او.
2 - حمایت مادران , بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند, و حمایت از كودكان بی سرپرست .
3 - ایجاد دادگاه صالح برای حفظكیان و بقای خانواده .
4 - ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بی سرپرست .
5 - اعطای قیمومت فرزندان به مادران شایسته در جهت غبطه آنها در صورت نبودن ولی شرعی .
اصل بیست و دوم :
حیثیت , جان , حقوق , مسكن و شغل اشخاص از تعرض مصون است مگر در مواردی كه قانون تجویز كند.
اصل بیست و سوم :
تفتیش عقاید ممنوع است و هیچ كس را نمی توان به صرف داشتن عقیده ای مورد تعرض و مواخذه قرار داد.
اصل بیست و چهارم :
نشریات و مطبوعات در بیان مطالب آزادند مگر آنكه مخل به مبانی اسلامی یاحقوق عمومی باشد.تفصیل آن را قانون معین می كند.
اصل بیست و پنجم :
بازرسی و نرساندن نامه ها, ضبط و فاش كردن مكالمات تلفنی , افشای مخابرات تلگرافی و تلكس , سانسور, عدم مخابره و نرساندن آنها, استراق سمع و هر گونه تجسس ممنوع است مگر به حكم قانون .
اصل بیست و ششم :
احزاب , جمعیت ها, انجمن های سیاسی و صنفی و انجمن های اسلامی یا اقلیت های دینی شناخته شده آزادند, مشروط به اینكه اصول استقلال , آزادی , وحدت ملی , موازین اسلامی و اساس جمهوری اسلامی را نقض نكنند. هیچ كس را نمی توان از شركت در آنها منع كرد یابه شركت در یكی از آنها مجبور ساخت .
اصل بیست و هفتم :
تشكیل اجتماعات و راه پیمایی ها,بدون حمل سلاح , به شرط آنكه مخل به مبانی اسلام نباشد آزاد است .
اصل بیست و هشتم :
هر كس حق دارد شغلی راكه بدان مایل است و مخالف اسلام و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست برگزیند. دولت موظف است با رعایت نیاز جامعه به مشاغل گوناگون برای همه افراد امكان اشتغال به كار و شرایط مساوی برای احراز مشاغل ایجاد نماید.
اصل بیست و نهم :
برخورداری از تامین اجتماعی از نظر بازنشستگی , بیكاری , پیری , از كار افتادگی , بی سرپرستی , در راه ماندگی , حوادث و سوانح و نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبت های پزشكی به صورت بیمه و غیره حقی است همگانی .دولت مكلف است طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مشاركت مردم , خدمات و حمایت های مالی فوق را برای یك یك افراد كشور تامین كند.
اصل سی ام :
دولت موظف است وسائل آموزش وپرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازدو وسائل تحصیلات عالی را تا سر حد خودكفائی كشور به طور رایگان گسترش دهد.
اصل سی و یكم :
داشتن مسكن متناسب با نیاز, حق هر فرد و خانواده ایرانی است .دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها كه نیازمندترند, بخصوص روستانشینان و كارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم كند.
اصل سی و دوم :
هیچ كس را نمی توان دستگیر كرد مگر به حكم و ترتیبی كه قانون معین می كند.در صورت بازداشت , موضوع اتهام باید با ذكر دلایل بلافاصله كتبا به متهم ابلاغ و تفهیم شود و حداكثر ظرف مدت بیست و چهار ساعت پرونده مقدماتی به مراجع صالحه قضائی ارسال و مقدمات محاكمه ,در اسرع وقت فراهم گردد.متخلف از این اصل طبق قانون مجازات می شود.
اصل سی و سوم :
هیچ كس را نمی توان از محل اقامت خود تبعید كرد یا از اقامت در محل مورد علاقه اش ممنوع یا به اقامت در محلی مجبور ساخت , مگر در مواردی كه قانون مقرر می دارد
اصل سی و چهارم :
دادخواهی حق مسلم هر فرداست و هر كس میتواند به منظور دادخواهی به دادگاه های صالح رجوع نماید.همه افراد ملت حق دارند این گونه دادگاه ها را در دسترس داشته باشندو هیچ كس را نمی توان از دادگاهی كه به موجب قانون حق مراجعه به آن را دارد منع كرد.
اصل سی و پنجم :
در همه دادگاه ها, طرفین دعوی حق دارند برای خود وكیل انتخاب نمایند و اگر توانایی انتخاب وكیل را نداشته باشند باید برای آنها امكانات تعیین وكیل فراهم گردد.
اصل سی و ششم :
حكم به مجازات و اجرای آن بایدتنها از طریق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد.
اصل سی و هفتم :
اصل , برائت است و هیچ كس از نظرقانون مجرم شناخته نمی شود, مگر اینكه جرم او در دادگاه صالح ثابت گردد.
اصل سی و هشتم :
هر گونه شكنجه برای گرفتن اقرار و یاكسب اطلاع ممنوع است , اجبار شخص به شهادت , اقراریا سوگند مجاز نیست و چنین شهادت و اقرار و سوگندی فاقد ارزش و اعتبار است متخلف از این اصل طبق قانون مجازات می شود
اصل سی و نهم :
هتك حرمت و حیثیت كسی كه به حكم قانون دستگیر, بازداشت , زندانی یا تبعید شده به هر صورت كه باشد ممنوع و موجب مجازات است
اصل چهلم :
هیچ كس نمی تواند اعمال حق خویش را وسیله اضراربه غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد
اصل چهل و یكم :
تابعیت كشور ایران حق مسلم هرفرد ایرانی است و دولت نمی تواند از هیچ ایرانی سلب تابعیت كند, مگر به درخواست خود او یا در صورتی كه به تابعیت كشور دیگری در آید
اصل چهل و دوم :
اتباع خارجه می توانند در حدود قوانین به تابعیت ایران درآیند و سلب تابعیت این گونه اشخاص در صورتی ممكن است كه دولت دیگری تابعیت آنها را بپذیرد یا خود آنها درخواست كنند.